49 lat uzdrawiania...

Kompleks leczniczy powołano do życia w 1959 r. jako Przedsiębiorstwo Państwowe Uzdrowisko Świnoujście. W grudniu 1998 r. podpisano akt komercjalizacji przedsiębiorstwa państwowego – sanatorium stało się spółką akcyjną, której jedynym akcjonariuszem został skarb państwa. Pracowników uprawniono do nabycia 15 proc. akcji spółki.

Spółka działała przez nikogo nie niepokojona ulepszając wciąż bazę uzdrowiskową i pod-nosząc poziom usług. W październiku 2007 r. zarząd uzdrowiska otrzymał pismo od starosty kamieńskiego jako pełnomocnika skarbu państwa w toczącym się postępowaniu przed Komisją Majątkową, w którym informował, że przychyla się do wniosku Kongregacji Sióstr Miłosierdzia Św. Karola Boromeusza w Trzebnicy o przywrócenie własności nieruchomości położonej w obrębie miasta Międzyzdroje. Chodziło o dom zdrojowy „Pod Gruszą” należący do Uzdrowiska Świnoujście SA. Zarząd sanatorium ciutkę się zaniepokoił, ale bez przesady. W historii uzdrowiska nie było faktów, które by wskazywały na jakikolwiek związek sióstr zakonnych z terenami, a tym bardziej budynkami należącymi do sanatorium. Pewnie coś się biednym zakonnicom pomerdało... Poza tym zgoda starosty jeszcze o niczym nie świadczy, należy poczekać na zawiadomienie Komisji Majątkowej o toczącym się postępowaniu.

... i miesiąc na wyprowadzkę

Zawiadomienie dotarło w połowie grudnia i miało formę orzeczenia Komisji Majątkowej, która z dniem 20 listopada 2007 r. przywracała własność nieruchomości w Międzyzdrojach zakonnicom z Trzebnicy. Komisja informowała, że wydanie budynku ma nastąpić w terminie 30 dni od daty otrzymania orzeczenia, czyli do 14 stycznia 2008 r. Wszystko, rzecz jasna, nieodpłatnie. Ani słowa o tym, na jakiej podstawie siostrzyczki dochodziły praw własności do ziemi, której właścicielem jest skarb państwa, a użytkownikiem wieczystym i właścicielem budynku Uzdrowisko Świnoujście SA.

Zarząd przestraszył się nie na żarty i na własną rękę zaczął prowadzić śledztwo w tej sprawie. Udało się ujawnić tylko tyle, że podobno przed wojną na terenie domu zdrojowego miał swą siedzibę jakiś niemiecki zakon i że Siostry Miłosierdzia z Trzebnicy od dawna już były zainteresowane przejęciem tego kąska, jednak nie były w stanie udowodnić następstwa prawnego po niemieckim zakonie.

Wobec tego zarząd uzdrowiska zwrócił się z prośbą do Rzecznika Praw Obywatelskich o podjęcie działań związanych z wyjaśnieniem zgodności wydanego przez Komisję Majątkową orzeczenia z obowiązującymi przepisami prawa, a także wezwał samą komisję do usunięcia naruszenia prawa w orzeczeniu z dn. 20 listopada, bowiem Komisja Majątkowa, dążąc do usunięcia niekorzystnych dla Kongregacji Sióstr skutków prawnych, przyjęła rozstrzygnięcie, które pozbawia Uzdrowisko Świnoujście nieruchomości o znacznej wartości istotnej dla Spółki z tytułu prowadzonych inwestycji i racjonalnej gospodarki nieruchomościami Spółki. Odważnie. I bezskutecznie.

Po naszym trupie

– Wartość nieruchomości przekazanej zakonnicom szacujemy na prawie 3 mln zł – mówi Zygmunt Andrzejak, członek zarządu Uzdrowiska Świnoujście SA. – Stanowisko Komisji Majątkowej odbieram jako nierówne traktowanie interesów kościelnych z interesami naszych pracowników. Dlaczego z niewyjaśnionych przyczyn mamy oddawać za darmo zakonnicom wart parę milionów budynek? A gdzie zwrot nakładów na inwestycje? Co z ludźmi, którzy tu pracowali? Nie wpuścimy zakonnic! Oflagowaliśmy budynek i trwa protest związkowców.

Rzeczywiście, 14 stycznia zakonnice, które zjawiły się w domu zdrojowym „Pod Gruszą” gotowe do przejęcia nieruchomości, nie zostały wpuszczone. Były podobno bardzo niezadowolone, bo zdążyły złożyć do sądu wniosek o zmianę prawa własności przekazanej im nieruchomości, który ze względu na brak dokumentacji geodezyjnej został jednak odrzucony.

Zainteresowaliśmy się uzasadnieniem orzeczenia Komisji Majątkowej o przywróceniu zakonnicom nieruchomości. Okazuje się, że komisja w swoim uzasadnieniu nic nie uzasadnia. Nie ma tam mowy o żadnym klasztorze ani o domu zakonnym, który miał mieć siedzibę na terenie dzisiejszego uzdrowiska, co mogłoby być ewentual-nie okolicznością umożliwiającą wydanie decyzji o przywróceniu zakonnicom nieruchomości. Zadzwoniliśmy zatem do siedziby komisji przy ul. Domaniewskiej w Warszawie i dowiedzieliśmy się, że nic się nie dowiemy, ponieważ komisja nie ma rzecznika. Odesłano nas do MSWiA, przy którym działa Komisja Majątkowa.

W MSWiA wyrażono wątpliwość, czy urzędnicy będą w stanie odpowiedzieć na nasze pytania. Trudno się temu dziwić, skoro sama komisja nie podaje, na jakiej podstawie zwrócono siostrom budynek w Międzyzdrojach.

Zadzwoniliśmy więc do źródła, czyli do Kongregacji Sióstr Miłosierdzia Św. Karola Boromeusza w Trzebnicy. Bóg szczęścił i było miło, dopóki się nie przedstawiłem i nie poprosiłem o rozmowę z siostrą przełożoną. Okazało się, że przeorysza ma tak napięty kalendarz, że nie znajdzie dla mnie czasu.

W Strasburgu inne spojrzenie

O „szlachetnych” dokonaniach działającej przy MSWiA Komisji Majątkowej zaspokajającej roszczenia Kościoła pisaliśmy wiele razy. (Ostatnio obszernie ok. pół roku temu – „Ziemia idzie do nieba”, „NIE” nr 31/2007). Ten wyjątkowy twór powstały pod koniec lat 80. ubiegłego wieku to kuriozum w państwie prawa. Po pierwsze komisja działa tajnie wydając decyzje często bez powiadomienia stron, których spór dotyczy, z uprzejmym wyłączeniem strony kościelnej. Po drugie, jeśli już wyda jakieś orzeczenie, to nie przysługuje od niego tryb odwoławczy. Po trzecie członkowie komisji, z których połowa to przedstawiciele episkopatu, zastrzegają sobie prawo do zmian w wydanych już werdyktach. Bywa, że po kilkunastu latach Kościół sięga po upatrzone latyfundia pomimo początkowo odmownej decyzji komisji. Po czwarte komisja jest strukturą niekonstytucyjną, a swoimi orzeczeniami łamie wiele aktów prawnych. Potężna pozycja Kościoła powoduje, że wciąż w Polsce brak odważnych, żeby ten twór albo zlikwidować, albo dostosować do norm obowiązujących w cywilizowanych krajach.

Cała nadzieja w Europejskim Trybunale Praw Człowieka w Strasburgu, który już wkrótce może zostać zasypany skargami z Polski dotyczącymi orzeczeń Komisji Majątkowej. Jest nawet precedens, o którym już pisaliśmy. Chodzi o orzeczenie Trybunału w Strasburgu z 2002 r. w sprawie skargi Związku Nauczycielstwa Polskiego, któremu odebrano nieruchomość należącą kiedyś do zakonnic. ZNP domagał się odszkodowania za nakłady poniesione w czasie użytkowania, ale nie miał gdzie się odwołać. Trybunał zakwestionował zasady, na jakich działa komisja w Polsce, i uznał, że łamią one Europejską Konwencję Praw Człowieka. Dodatkowo nakazał państwu polskiemu wypłatę 10 tys. euro odszkodowania.

W kolejce na wyrok strasburskiego trybunału czeka sprawa z Krakowa. Komisja Majątkowa przekazała tam Kościołowi siedem działek w atrakcyjnych punktach miasta bez poinformowania o tym władz miasta.

Kto za to zapłaci

Zarząd Uzdrowiska Świnoujście SA przygotowuje skargę do Strasburga oraz skargę konstytucyjną. Do napisania tej drugiej zainspirowała ich wypowiedź obecnego ministra sprawiedliwości Zbigniewa Ćwiąkalskiego, której udzielił „Gazecie Wyborczej” latem zeszłego roku jako ówczesny profesor Uniwersytetu Jagiellońskiego: Komisja Majątkowa powinna więc być dawno zlikwidowana, a odzyskiwanie mienia kościelnego powinno odbywać się na ogólnych zasadach, jak w przypadku każdego obywatela, który domaga się unie-ważnienia decyzji o wywłaszczeniu. Tylko że nie likwiduje to problemu, że sama komisja jest ciałem niekonstytucyjnym. Mamy bowiem do czynienia z organem administracyjnym jednoinstancyjnym, od decyzji którego nie można się odwołać. I to powinno zaskarżyć się do Trybunału Konstytucyjnego. Uważam, że taka skarga miałaby duże szanse powodzenia.

Nawet jeśli wszyscy pokrzywdzeni przez komisję zaczną w Strasburgu dochodzić odszkodowań i nawet jeśli zostaną one przyznane, to hierarchowie katoliccy mogą spać spokojnie. I tak za wszystko zapłaci państwo polskie.